ზაფრანა - კროკუსი მოვლა ოთახის პირობებში (Crocus)
ზაფრანა (შაფრანი, კროკუსი), გაზაფხულის მახარობელი, მზისა და მიწის ნამდვილი შვილი,
არაერთხელ გამხდარა თოვლზე დაპენტილი სილამაზით მომაჯადოებელი
ბუნებრივი ლანდშაფტის შემოქმედი. კროკუსები ცნობილია როგორც ველური კულტურები,
თუმცა შესაძლებელია მათი კულტივირება ოთახის პირობებშიც.
არაერთხელ გამხდარა თოვლზე დაპენტილი სილამაზით მომაჯადოებელი
ბუნებრივი ლანდშაფტის შემოქმედი. კროკუსები ცნობილია როგორც ველური კულტურები,
თუმცა შესაძლებელია მათი კულტივირება ოთახის პირობებშიც.
ზამბახისებრთა (Iridaceae) დიდი ოჯახიდან ზაფრანასავით ფასდაუდებელი ნამდვილად ცოტაა,
რადგან ითვლება მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე ძვირ სანელებლად.
თუმცა ოთახის კულტურა გამოირჩევა არა კულინარიული, არამედ დეკორატიული ღირსებით და
წარმოადგენს არცთუ ისე რთულად მოვლად ბოლქვოვან მცენარეს.
სახლის პირობებში მოვლისათვის გამოარჩევენ უფრო დიდ ყვავილიან, ჰიბრიდულ ჯიშებს. ასე, მაგალითად,
გაზაფხულის ზაფრანა(Crocus vernus),
რადგან ითვლება მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე ძვირ სანელებლად.
თუმცა ოთახის კულტურა გამოირჩევა არა კულინარიული, არამედ დეკორატიული ღირსებით და
წარმოადგენს არცთუ ისე რთულად მოვლად ბოლქვოვან მცენარეს.
სახლის პირობებში მოვლისათვის გამოარჩევენ უფრო დიდ ყვავილიან, ჰიბრიდულ ჯიშებს. ასე, მაგალითად,
გაზაფხულის ზაფრანა(Crocus vernus),
ოქროსფერი ზაფრანა(Crocus vernus), და ნამდვილი ზაფრანა (Crocus sativus).
ეს მცენარე არ გამოირჩევა დიდი ზომებით, აღწევს 12სმ-ს სიმაღლეში ყვავილობის დროს.
ეს მცენარე არ გამოირჩევა დიდი ზომებით, აღწევს 12სმ-ს სიმაღლეში ყვავილობის დროს.
ფოთლები მოკლე, ბოლქვებზე შეზრდილი, ლანცეტისებრი აქვს. მცენარე ერთდროულად ივითარებს ფოთლებსა და ყვავილედს.
ყვავილი ზომებში ჭარბობს ფოთლებს.
ყვავილი აღჭურვილია მტვრიანებითა და ბუტკოთი, დაყვავილებისას შეიძლება გაიკეთოს კოლოფი,
მაგრამ სახლის პირობებში ზაფრანის ნაყოფი მომწიფებას
ვერ ასწრებს. სახლის პირობებში გაზრდისათვის ირჩევენ ჯანმრთელ და ყველაზე მსხვილ ბოლქვებს.
ბოლქვები დარგვამდე უნდა ინახებოდეს გრილ
(+16° +17°) და ბნელ გარემოში. სწორი მოვლის პირობებში შესაძლებელია ქოთანში გავზარდოთ არა მხოლოდ ბაღის,
არამედ ველური კულტურებიც. ბაღის კულტურების
ქოთანში გადმოსატანად ბოლქვების მომზადებას უნდა შევუდგეთ ივნისიდან. ითხრება ყველაზე დიდი ბოლქვები და
ექვემდებარება დამუშავებას. ბოლქვებს აშრობენ
სიბნელეში დაახლოებით ორი კვირის მანძილზე +21+32° ტემპერატურის დიაპაზონში. შემდეგ მუშავდება ფუნგიციდით,
გადის დეზინფექციას და დარგვამდე ინახება
გრილ და ბნელ ადგილზე. ბოლქვების დარგვა დარგვის პერიოდი დამოკიდებულია მოსალოდნელი ყვავილობის დროზე.
ასე მაგალითად:
ყვავილი ზომებში ჭარბობს ფოთლებს.
ყვავილი აღჭურვილია მტვრიანებითა და ბუტკოთი, დაყვავილებისას შეიძლება გაიკეთოს კოლოფი,
მაგრამ სახლის პირობებში ზაფრანის ნაყოფი მომწიფებას
ვერ ასწრებს. სახლის პირობებში გაზრდისათვის ირჩევენ ჯანმრთელ და ყველაზე მსხვილ ბოლქვებს.
ბოლქვები დარგვამდე უნდა ინახებოდეს გრილ
(+16° +17°) და ბნელ გარემოში. სწორი მოვლის პირობებში შესაძლებელია ქოთანში გავზარდოთ არა მხოლოდ ბაღის,
არამედ ველური კულტურებიც. ბაღის კულტურების
ქოთანში გადმოსატანად ბოლქვების მომზადებას უნდა შევუდგეთ ივნისიდან. ითხრება ყველაზე დიდი ბოლქვები და
ექვემდებარება დამუშავებას. ბოლქვებს აშრობენ
სიბნელეში დაახლოებით ორი კვირის მანძილზე +21+32° ტემპერატურის დიაპაზონში. შემდეგ მუშავდება ფუნგიციდით,
გადის დეზინფექციას და დარგვამდე ინახება
გრილ და ბნელ ადგილზე. ბოლქვების დარგვა დარგვის პერიოდი დამოკიდებულია მოსალოდნელი ყვავილობის დროზე.
ასე მაგალითად:
-თუ გვინდა მცენარემ იყვავილოს თებერვალში ,მაშინ ბოლქვი ირგვება ოქტომბრის დასაწყისში;
-თუ გვინდა მცენარემ იყვავილოს მარტში, მაშინ დარგვა უნდა მოხდეს 15 ოქტომბრის შემდეგ. ნებისმიერ შემთხვევაში,
დარგის წინ ბოლქვი ექვემდებარება
დამუშავებას დაავადებებისა და მავნებლების წინააღმდეგ. მეტი მომხიბვლელობისათვის მცენარეებს ჯგუფურად რგავენ
(5-7 ბოლქვი ერთად), იმის და მიხედვით რა ზომის არის ქოთანი. მთავარია, რომ ქოთანს ჰქონდეს სადრენაჟე ნასვრეტები და
იყოს საკმარისად ღრმა
(3 4 ბოლქვის სიმაღლე მაინც). გრუნტად გამოდგება საკვები ღირებულებით მდიდარი, მსუბუქი, ფხვიერი მიწა.
შეგვიძლია სასურველი შემცველობის სუბსტრატი
გავაზავოთ თავად. მაგალითად:
დარგის წინ ბოლქვი ექვემდებარება
დამუშავებას დაავადებებისა და მავნებლების წინააღმდეგ. მეტი მომხიბვლელობისათვის მცენარეებს ჯგუფურად რგავენ
(5-7 ბოლქვი ერთად), იმის და მიხედვით რა ზომის არის ქოთანი. მთავარია, რომ ქოთანს ჰქონდეს სადრენაჟე ნასვრეტები და
იყოს საკმარისად ღრმა
(3 4 ბოლქვის სიმაღლე მაინც). გრუნტად გამოდგება საკვები ღირებულებით მდიდარი, მსუბუქი, ფხვიერი მიწა.
შეგვიძლია სასურველი შემცველობის სუბსტრატი
გავაზავოთ თავად. მაგალითად:
• თანაბარი პროპორციებით გავურიოთ ქვიშა და კომპოსტი და გავაზავოთ მცირე რაოდენობის პერლიტით;
• თანაბარი პროპორციებით გავაზავოთ კორდის მიწა, ფოთლოვანი მიწა, ტორფი და ქვიშა;
• უნივერსალურ ნაზავს დავამატოთ ან პერლიტი, ან ქვიშა (1:1)
ამ სამი ვარიანტიდან ამოვირჩიოთ ყველაზე მარტივად მოსახერხებელი, ქოთნის ძირში ჩავყაროთ დრენაჟი და
დავაყაროთ ზემოდან სუბსტრატი
5-7სმ-ს სიღრმეზე. მოვრწყოთ გრუნტი და შევუდგეთ ბოლქვების დაგვას:
დავაყაროთ ზემოდან სუბსტრატი
5-7სმ-ს სიღრმეზე. მოვრწყოთ გრუნტი და შევუდგეთ ბოლქვების დაგვას:
1. ბოლქვები ლაგდება ვერტიკალურად, ძირით ქვემოთ და ისე ეყრება მიწა, რომ 1-2სმ-ით ფარავს
ბოლქვის ზედაპირს;
2. ბოლქვები ირგვება რაც შეიძლება ახლოს ერთმანეთთან, მაგრამ ისე, რომ ერთმანეთს არ
შეეხონ. ქოთნის კიდიდან დაშორება უნდა შეადგენდეს 2 სმ-ს.
3. ქოთანი იდგმება გრილ და ბნელ ადგილზე, ისე, რომ პერიოდულად მოხდეს ზამთარში
ტემპერატურის +5° -მდე დაწევა;
4. ქოთანს უნდა მიეწოდოს სუფთა ჰაერი და დაინამოს, როდესაც გამოშრება გრუნტი.
5. როგორც კი შესამჩნევი გახდება ბოლქვების გამოღვიძება, შევეცადოთ ზომიერად
დავატენიანოთ გრუნტი.
6. სანამ მწვანე მასა არ ამოიზრდება 3-4სმ-ზე, ქოთანს ადგილი არ უნდა შევუცვალოთ.
ყვავილობა როცა უკვე საკმაოდ ამოიზრდება საყვავილეები, ქოთანი ნელ ნელა უნდა გამოვიტანოთ უფრო თბილ და
განათებულ ადგილზე. ჯერ 3-5 დღის მანძილზე, უმჯობესია განვათავსოთ ე.წ.“შუალედურ ზონაში“-ესაა ოდნავ უფრო განათებული
ადგილი და ოდნავ უფრო თბილი
(+10° - +15°). ხოლო შემდეგ, თუ გვინდა, რომ ზაფრანები უხვად აყვავდნენ, მოგვიწევს ქოთნის განთავსების ადგილის რადიკალურად შეცვლა:
განათებულ ადგილზე. ჯერ 3-5 დღის მანძილზე, უმჯობესია განვათავსოთ ე.წ.“შუალედურ ზონაში“-ესაა ოდნავ უფრო განათებული
ადგილი და ოდნავ უფრო თბილი
(+10° - +15°). ხოლო შემდეგ, თუ გვინდა, რომ ზაფრანები უხვად აყვავდნენ, მოგვიწევს ქოთნის განთავსების ადგილის რადიკალურად შეცვლა:
ადგილი უნდა იყოს რაც შეიძლება მზიანი, გამოდგება სამხრეთ მიმართულებს ფანჯარა; შევქმნათ ოთახის პირობებისათვის
რაც შეიძლება გრილი გარემო,
დღისით 18° ღამით +9+12°. რაც უფრო ნათელი და გრილი იქნება კროკუსების განთავსების არეალი,
მით უფრო დიდ ხანს იყვავილებს მცენარე. ყვავილები მხოლოდ მზიან ამინდში იშლება.
ხელოვნურ განათებაც მცენარე ვერ იტანს. დაყვავილების შემდეგ არსებობს ორი გზა, ან ვცდილობთ ბოლქვების შენახვას და
გადარჩენას, ან უბრალოდ ვიშორებთ
მცენარეს. შესაძლებელია ქოთნის ღია ცის ქვეშ, დაჩრდილულ ადგილზე გადადგმა, ისე, რომ არ იყოს მაღალი ტემპერატურა და
ზამთარში დავიცვათ დაბალი
რაც შეიძლება გრილი გარემო,
დღისით 18° ღამით +9+12°. რაც უფრო ნათელი და გრილი იქნება კროკუსების განთავსების არეალი,
მით უფრო დიდ ხანს იყვავილებს მცენარე. ყვავილები მხოლოდ მზიან ამინდში იშლება.
ხელოვნურ განათებაც მცენარე ვერ იტანს. დაყვავილების შემდეგ არსებობს ორი გზა, ან ვცდილობთ ბოლქვების შენახვას და
გადარჩენას, ან უბრალოდ ვიშორებთ
მცენარეს. შესაძლებელია ქოთნის ღია ცის ქვეშ, დაჩრდილულ ადგილზე გადადგმა, ისე, რომ არ იყოს მაღალი ტემპერატურა და
ზამთარში დავიცვათ დაბალი
ტემპერატურისა და სინათლისაგან. შეგვიძლია დაყვავილებული ბოლქვები გადავრგოთ ეზოში და ასე ვეცადოთ მცენარის გადარჩენა.
მორწყვა ვიდრე მცენარე სიბნელესა და სიგრილეში დგას, გრუნტი საჭიროებს ოდნავ დატენიანებას. გაღვივებისა და ზრდის პარალელურად,
მცენარე საჭიროებს უფრო
მეტ წყალს. დაუშვებელია გრუნტის როგორც ზედმეტი გამოშრობა, ასევე ზედმეტი დატენიანება. მორწყვა ამ რეჟიმში გრძელდება
ყვავილობის დასრულების შემდეგაც,
ფოთლების გაყვითლებამდე. შემოდგომიდან შესაძლებელია მცენარეზე ცივი წყლის შესხურება,
ან გარშემო თოვლის შემოდება.
მცენარე საჭიროებს უფრო
მეტ წყალს. დაუშვებელია გრუნტის როგორც ზედმეტი გამოშრობა, ასევე ზედმეტი დატენიანება. მორწყვა ამ რეჟიმში გრძელდება
ყვავილობის დასრულების შემდეგაც,
ფოთლების გაყვითლებამდე. შემოდგომიდან შესაძლებელია მცენარეზე ცივი წყლის შესხურება,
ან გარშემო თოვლის შემოდება.
კვება მცენარეს არ სჭირდება, თუმცა უფრო ძლიერი და ხანგრძლივი ყვავილობისათვის შესაძლებელია ბოლქვოვანების,
ან პომიდვრისათვის განკუთვნილი სასუქის
გამოყენება ერთხელ, ვეგეტაციის დაწყებისას, ხოლო შემდეგ ყვავილობის დროს, ორ კვირაში ერთხელ.
როცა მცენარე მორჩება ყვავილობას სასურველია გამოიკვებოს კალიუმითა და ფოსფორით მდიდარი სასუქით.
ან პომიდვრისათვის განკუთვნილი სასუქის
გამოყენება ერთხელ, ვეგეტაციის დაწყებისას, ხოლო შემდეგ ყვავილობის დროს, ორ კვირაში ერთხელ.
როცა მცენარე მორჩება ყვავილობას სასურველია გამოიკვებოს კალიუმითა და ფოსფორით მდიდარი სასუქით.
დაავადებები და მავნებლები არასწორი მორწყვის შემთხვევაში ბოლქვები შეიძლება დალპეს.
მავნებლებიდან სახლის პირობებში ზაფრანებს ბუგრები სტუმრობენ.
მცენარე უნდა გაიდგას ცალკე და დამუშავდეს ინსექციდით. ასევე სახიფათოა კროკუსებისათვის მიწის მავნებლები,
ნემატოდები, ტკიპები. ასეთი მავნებლის გაჩენის შემთხვევაში, მცენარე უმჯობესია გავანადგუროთ.
მავნებლებიდან სახლის პირობებში ზაფრანებს ბუგრები სტუმრობენ.
მცენარე უნდა გაიდგას ცალკე და დამუშავდეს ინსექციდით. ასევე სახიფათოა კროკუსებისათვის მიწის მავნებლები,
ნემატოდები, ტკიპები. ასეთი მავნებლის გაჩენის შემთხვევაში, მცენარე უმჯობესია გავანადგუროთ.
თარგმანი: ხათუნა კალატოზიშვილი
შემოგვიერთდით facebook-ჯგუფში ყვავილები და მათი მოვლის მეთოდები და დაგვისვით კითხვები
30 December
5
1 633
